Na uw echtscheiding kloppen onverwachts schuldeisers van uw ex bij u aan. Hij/zij heeft gedurende (of voorafgaand) aan het huwelijk schulden gemaakt. Kunt u voor die schulden zomaar aangesproken worden? Op welk vermogen kunnen deze schuldeisers zich verhalen? en stel dat u betaalt: kunt u uw ex vervolgens aanspreken (en voor welk bedrag)?
Bij beantwoording van bovenstaande vragen zijn de begrippen aansprakelijkheid, verhaal en draagplicht van belang. Wat deze begrippen in de context van het huwelijksvermogensrecht precies inhouden zal in dit artikel kort worden uitgelegd aan de hand van onderstaande casus:
Op 1 juni 2015 zijn u en uw ex gescheiden. U was gehuwd in gemeenschap van goederen. Het echtscheidingsverzoek is op 1 maart 2015 ingediend. Uw ex heeft gedurende het huwelijk voor zichzelf een drone gekocht voor € 10.000,- (een uit de hand gelopen hobby). In december 2015 wordt door de verkoper van de drone beslag op uw loon gelegd omdat uw ex niet in staat blijkt de koopsom te voldoen.
Aansprakelijkheid, verhaal en interne draagplicht
Aansprakelijkheid
Aansprakelijkheid ziet op de vraag wie/welke (rechts)persoon aangesproken kan worden door een schuldeiser voor het voldoen aan een verbintenis.
Aansprakelijkheid tijdens het huwelijk
Hoofdregel is dat degene die de schuld aangaat aansprakelijk is. Ook uit de wet kan aansprakelijkheid voortvloeien. Voor echtgenoten is daarbij artikel 1:85 Burgerlijk Wetboek van belang. Dit artikel bepaalt dat bij verbintenissen die worden aangegaan voor de gewone gang van de huishouding, niet slechts de echtgenoot die deze verbintenis aangaat aansprakelijk is. Ook de andere echtgenoot kan aangesproken worden.
Ongeacht het huwelijksvermogensregime (huwelijkse voorwaarden / gemeenschap van goederen) geldt dat iedere echtgenoot staande huwelijk voor het geheel aansprakelijk is voor:
- de schulden die door hem/haar zijn aangegaan;
- voor de schulden aangegaan ten behoeve van de gewone gang van de huishouding.
Aansprakelijkheid na echtscheiding
Als partijen scheiden wordt de gemeenschap ontbonden en worden de goederen verdeeld. Na een scheiding blijft iedere echtgenoot aansprakelijk voor de gemeenschapsschulden waarvoor hij/zij voordien aansprakelijk was. Daarnaast wordt iedere echtgenoot afzonderlijk voor het totale bedrag (“hoofdelijk”) aansprakelijk voor andere gemeenschapsschulden.
Terug naar de casus…
In het geval zoals geschetst in de casus is gedurende het huwelijk slechts de echtgenoot die de drone gekocht heeft aansprakelijk voor betaling van de koopsom (aannemende dat dit geen aankoop is “ten behoeve van de gewone gang van de huishouding”). Na een echtscheiding kunnen beide echtgenoten door de verkoper van de drone worden aangesproken voor de totale koopsom.
Verhaal; gemeenschapsgoederen/privégoederen
Staat eenmaal vast wie aansprakelijk is voor een verbintenis dan is de volgende vraag voor wiens rekening deze moet komen. Welk vermogen kan aangesproken worden indien een verbintenis niet vrijwillig wordt nagekomen? Met andere woorden: op welk vermogen kan een schuldeiser zich verhalen?
De wet bepaalt dat een schuldeiser zich op alle goederen van zijn schuldenaar kan verhalen (artikel 3:276 Burgerlijk Wetboek). Maar hoe zit dat dan indien iemand in gemeenschap van goederen is gehuwd?
Verhaal tijdens het huwelijk
In artikel 1:96 lid 1 Burgerlijk Wetboek staat dat voor een schuld van een echtgenoot, ongeacht of dit een privéschuld is of een gemeenschapsschuld, zowel de gemeenschapsgoederen als zijn/haar eigen goederen kunnen worden uitgewonnen.
Verhaal na echtscheiding
Hierboven werd gesteld dat na een echtscheiding iedere echtgenoot hoofdelijk aansprakelijk wordt voor schulden van de gemeenschap, ook als deze schuld door één van de echtgenoten en niet ten behoeve van de gewone huishouding is aangegaan.
Dit betekent echter niet dat een schuldeiser van één der echtgenoten zich na een echtscheiding onbeperkt kan verhalen op alle goederen van de andere echtgenoot. Artikel 1:102 Burgerlijk Wetboek bepaalt dat een dergelijke schuldeiser zich slechts kan verhalen op de goederen die de andere echtgenoot uit de verdeling van de gemeenschap verkregen heeft.
Terug naar de casus…
In de situatie zoals beschreven in de casus kan de verkoper van de drone zich gedurende het huwelijk zowel verhalen op het privévermogen van de echtgenoot die de drone heeft aangeschaft als op de goederen uit de gemeenschap. Na een echtscheiding kan de verkoper zich verhalen op het totale vermogen van degene die de drone heeft gekocht. De andere echtgenoot is weliswaar óók aansprakelijk voor de hele koopsom, maar de schuldeiser kan zich slechts verhalen op de goederen die deze echtgenoot bij de verdeling van de gemeenschap heeft verkregen. Zijn privévermogen dient buiten schot te blijven.
Een voorbeeld. Stel dat de echtgenoot die geen partij was bij de koopovereenkomst na de echtscheiding bij verdeling van de gemeenschap slechts wat oude meubels ontvangt. De verkoper van de drone kan zich dan uitsluitend verhalen op deze meubels en zal voor het overige deel bij de andere echtgenoot moeten aankloppen. Heeft eerstgenoemde persoon uit de verdeling echter geen oude meubels maar € 20.000 euro ontvangen, dan kan de verkoper wél de volledige koopsom (€ 10.000) verhalen op hem/haar verhalen.
Dan het loonbeslag uit de casus. Vanaf het moment dat in de casus de huwelijksgemeenschap werd ontbonden (op 1 maart 2015, het moment van indiening van het echtscheidingsverzoek, zie artikel 1:99 lid 1 Burgerlijk Wetboek), valt het loon van de man niet meer in de gemeenschap van goederen. Dit betekent dat de schuldeiser uit de casus niet in zijn recht staat bij het leggen van het loonbeslag. Zijn salaris behoort vanaf het moment van echtscheiding immers tot zijn privévermogen.
Draagplicht
Bij de draagplicht gaat het erom hoe de echtgenoten in hun onderlinge verhouding (“intern”) uiteindelijk de schulden moeten dragen. artikel 1:100 Burgerlijk Wetboek geeft de hoofdregel: in beginsel dienen beide echtgenoten in hun onderlinge verhouding de helft van de schuld te dragen. Nu de schuld tot betaling van de koopsom uit de casus in de gemeenschap valt, dienen beide echtgenoten deze voor de helft te dragen.
In voornoemd geval dat één van de echtgenoten € 20.000 heeft ontvangen uit de boedel en de gehele koopsom voldoet, kan hij/zij de helft van dit bedrag op de ex-partner verhalen.
Verwarrend
In de praktijk leidt het onderscheid tussen de begrippen aansprakelijkheid, verhaal en draagplicht niet zelden tot verwarring. Bovenstaande casus illustreert dat het gevolg daarvan bijvoorbeeld kan zijn dat onterecht loonbeslag bij iemand wordt gelegd. Wordt u aangesproken voor schulden van uw ex? Let dan goed op of dat juridisch correct is.